Onderzoeksagenda WildlifeNL compleet én klaar voor publicatie

Het WildlifeNL project heeft een belangrijke mijlpaal bereikt: de onderzoeksagenda is compleet en klaar voor publicatie. Het is het trotse resultaat van twee jaar intensieve samenwerking binnen ons unieke consortium, bestaande uit meerdere universiteiten en relevante praktijkorganisaties. Met het tot stand komen van dit richting gevende document kan de volgende fase van het onderzoeksproject officieel van start gaan.

Van analyse tot onderzoeksagenda

Het doel van WildlifeNL is om te onderzoeken hoe mensen en grote zoogdieren beter met elkaar kunnen samenleven en daar nieuwe strategieën voor aan te dragen. In de maatschappij bestaan echter vele verschillende ideeën over hoe we met deze dieren om zouden moeten gaan. Een belangrijke voorwaarde voor het project was dan ook dat alle betrokken partijen overeenstemming konden bereiken over een gedeelde analyse van de huidige situatie. Dit maakt het immers mogelijk om gezamenlijk belangrijke mogelijkheden voor verandering te identificeren.

De eerste fase van het WildlifeNL project was daarom gericht op het in kaart brengen van de verschillende visies op dit onderwerp. We hebben uitgebreid gekeken naar zowel de knelpunten die momenteel ervaren worden, als waar mogelijkheden tot verbetering liggen. In een traject van meerdere workshops en diepgaande overleggen, heeft dat nieuwe inzichten opgeleverd en geleid tot een gedeeld uitgangspunt voor wat er nodig is om tot een duurzamere manier van samenleven met grote zoogdieren te komen.

Samengevat zijn er hierbij vier overkoepelende aandachtspunten geïdentificeerd in het huidige beleid:

• Er is behoefte aan meer duidelijkheid over de effectiviteit en impact van bepaalde maatregelen; met name specifiek maatregelen gericht op het sturen van mens-dier interacties. Denk hierbij aan het ontmoedigen van dieren om op bepaalde plekken te komen, bijvoorbeeld door geluid of licht, of het op tijd inlichten van agrariërs als een kudde dieren in de buurt komt.   
• Er bestaat onvoldoende samenwerking tussen betrokken partijen en belanghebbenden ervaren onvoldoende steun bij het omgaan met problemen.
• Er is gebrek aan een systeemgerichte aanpak, wat zich uit op twee manieren: er is weinig aandacht voor interacties tussen zowel mens en dier, als tussen verschillende diersoorten onderling (1), en er is een gebrek aan samenhang en coördinatie in de aanpak van landinrichting en problemen rond mens-dier conflicten (2).
• De omgang met grote zoogdieren wordt bemoeilijkt doordat er geen gedeelde langetermijnvisie bestaat op hoe wij als samenleving willen samenleven met wilde dieren in ons landschap.

Naast deze aandachtspunten is ook vastgesteld waar mogelijkheden liggen om de punten aan te pakken. Hieruit zijn de volgende belangrijke opties naar voren gekomen:

• Het zou nuttig zijn om manieren te ontwikkelen voor het beïnvloeden van mens-dier interacties, waarbij rekening gehouden wordt met veranderende omstandigheden
• We zouden gebaat zijn bij het vormgeven van een overkoepelend beleid. Dit kan de samenwerking tussen de verschillende belanghebbenden bevorderen en duidelijkheid scheppen over wie precies verantwoordelijk is voor welk onderdeel.
• Het succesvol samenleven met grote zoogdieren zou bevorderd kunnen worden door het houden van een open maatschappelijke dialoog over waarden, intenties en afwegingen met alle betrokkenen, in combinatie met het ontwikkelen van een gedeelde visie op mens-dierinteracties.

Met behulp van deze bevindingen is de focus van het project verder aangescherpt en kon de onderzoeksagenda tot stand komen.

Uitgangspunt voor doelgericht onderzoek

Nu de onderzoeksagenda compleet is en er duidelijke kaders zijn vastgesteld, kan de volgende fase van het WildlifeNL project van start gaan. Het document geeft richting aan het verdere onderzoek naar de geïdentificeerde uitdagingen en potentiële verbetermogelijkheden die uit de analyse zijn voortgekomen en dient daarmee als belangrijk uitgangspunt voor de onderzoekers die hiermee aan de slag gaan. Dit zal gebeuren in acht promotieonderzoeken met verschillende invalshoeken:

• Technologie
• Filosofie
• Beleid en bestuur
• Gedragsecologie
• Percepties en ervaringen van mens-dier interacties
• Communicatie
• Rechten

De promovendi zullen daarnaast als team samenwerken en de uit hun eigen onderzoek verkregen inzichten met elkaar combineren. Op deze manier kunnen zij ook het onderlinge samenspel tussen de verschillende uitdagingen en oplossingen in kaartbrengen. Om dit proces te ondersteunen, zijn  vier overkoepelende onderzoeksvragen geformuleerd:

1. Wat drijft de interacties tussen mensen en grote zoogdieren en hoe kunnen we gedragsverandering en wederzijds leren van dieren en mensen bevorderen?
2. Hoe verloopt de samenwerking tussen belanghebbenden, en hoe kan communicatie en samenwerking tussen instellingen, organisaties en actoren worden verbeterd?
3. Hoe coherent is het huidige beleid, hoe zijn beleid en praktijk op elkaar afgestemd en welke rol kan systeemdenken spelen om coördinatie en afstemming te verbeteren?
4. Welke verschillende visies en waarden zijn er ten aanzien van mens-dier interacties en hoe kan een gesprek over deze waarden en visies worden aangemoedigd?

Naast kennis vergaren over de bovenstaande vraagstukken, zullen de onderzoeken zich ook richten op het testen van verschillende interventies. Hierbij kan gedacht worden aan het ontwikkelen van digitale technologie die een inkijkje geeft in het gedrag wat plaatsvindt bij ontmoetingen tussen mensen en dieren, het opzetten van nieuwe samenwerkingsverbanden en het formuleren van toekomstscenario’s. Veel van deze interventies zullen worden uitgetest in de twee Living Labs (Unesco Mens & Biosfeergebied Kempenbroek en Nationaal Park Zuid-Kennemerland), maar sommige onderzoeken richten zich ook op de rest van Nederland.

Blik op de toekomst

Zoals gezegd biedt het bereiken van deze belangrijke mijlpaal een stevige basis voor het vervolg van ons project. Er breekt een spannende tijd aan waarin er hard gewerkt zal worden om de vraagstukken uit de onderzoeksagenda zo concreet mogelijk te beantwoorden. We kijken er dan ook naar uit om u de komende jaren verder op de hoogte te houden van onze voortgang en bevindingen.

De volledige onderzoeksagenda kunt u hier bekijken.